شامی با براندو

جا داره من از جناب مقدم   تشکر کنم بابت خوش قول بودنشون...بابت صبر و حوصله و دقتی که در پاسخ به سوالات به خرج دادند و بابت احترامی که به هواداران معین یعنی شما عزیزان قائل شدند...من پیش از این با افراد دیگری از دست اندرکاران آثار معین عزیز مصاحبه داشتم اما انصافا هیچ کدوم مثل ایشون اینقدر متواضعانه و متعهدانه با طرفدارای معین و سوالای ما رو به رو نشدن...

بیش از این منتظر نمی ذارمتون...

افشین مقدم:ضمن عرض سلام به طرفدارن معین و تشکر از شما بابت زحماتی که می کشید باید بگویم ترانه همدم بعد از موفقیت بی نظیر ترانه الکی سروده شد وقتی ترانه الکی با سیاوش قمیشی تا این حد دور از انتظار گل کرد می توانم بگویم  به نوعی متوجه شدم حلقه گم شده ترانه های عاشقانه کجاست و دارم سعی می کنم این حلقه های گم شده را با سرودن ترانه های متفاوت به هم وصل کنم تا زنجیری از ترانه های عاشقانه را خلق کنم که منحصر به فرد باشند سهل و ممتنع ، و قابلیت همذات پنداری با افراد اجتماع در هر گروه سنی و با هر پایگاه اجتماعی را داشته باشند که فکر می کنم ترانه الکی و همدم این نقش را به خوبی ایفا کردند

اما از از نظر حسی باید بگویم ترانه همدم (که البته اسم همدم را خود معین انتخاب کرد ما روی دو اسم کنارم هستی و خودآزاری تردید داشتیم که در نهایت اسم همدم انتخاب شد) یکی از مثبت ترین ترانه های عاشقانه چند سال اخیر است پتانسیلی از عشق در این ترانه وجود دارد که باصدای جادویی معین از قوه به فعل در آمده چه بسیار مخاطبینی که به من گفته اند با ترانه  همدم عاشقانه کرده ایم ویا دلمان برای عشق و عاشقی تنگ شده است، همدم خود واقعی من است دوست دارم اینگونه باشم در مورد عشق اینگونه فکر می کنم این روزها چیزی که در روابط دختر و پسرهای ایرانی دیده می شود در عمل و واقعیت چیزی غیراز ترانه عااشقانه همدم است  در عمل همه یک دیگر ازاذیت می کنند ، آزار می دهند روابط دوستانه دو جنس مخلف این روزها پراز شکستهای عاطفیست یکی از دلایلی که تا این حد به دل مخاطب نشسته شاید همین باشد انسانها همیشه رویای چیزهایی را دارند که فرسنگها از ان فاصله دارند همه دوست دارند کسی را مثل همدم دوست داشته باشند ولی در شکل گیری یک رابطه جدا از تعامل عاطفی طرفین مسائل دیگری نیز وجود دارد که گاهی در یک رابطه خصوصی تاثیر گذار می شود و رابطه را تحت الشاع خود قرار می دهد و وقتی انسان نمی تواند در دنیای حقیقی و واقعی چنین رفتار عاشقانه ای را از خود بروز دهد در دنیای ترانه همدم غرق می شود و رویاهای خود را در آن متبلور می بیند و اینجاست که هر کس حلقه گم شده رابطه خود را پیدا می کند و همذات پنداری با این ترانه آغاز می شود.

حامد: كل اين ترانه در يك مرحله سروده شد يا اين كه بعدا كم و زياد هايي بر روي متن اوليه انجام داديد تا به متن اصلي ترانه برسيد؟

افشین مقدم:این ترانه از انجایی که یکی از احساسی تراین ترانه های من است در یک مرحله سروده شد البته من ترانه سرایی هستم که دوست دارم تمام ابیات ترانه انرژیک باشند و به هیچ وجه دوست ندارم در یک بند ضربه بزنم و در عوض 5 بند معمولی یا متوسط داشته باشم ترانه همدم تمام ابیات از اغاز تا پایان هم عرض هم هستند و من نمی توانم بگویم کدام را بیشتر دوست دارم چون من از اغاز ترانه ، بیت پایانی را پیش بینی می کنم و مختصات ترانه در ذهنم چیده می شود گاهی می دانم چه می خواهم ولی واژه ها یاری ام نمی کنند تا ذهنیتم را روی کاغذ تجسم ببخشم به همین علت شده گاهی یک هفته فقط روی یک بیت کار کرده ام که در نهایت همانی شده که می خواستم.

حامد:متن نهايي و كامل اين ترانه  و اون چيزي كه اجرا شده فقط در يك كلمه ؛كه؛  حذف شده در قسمت ؛مي گم...واي چقدر سرده....؛ فرق مي كنه يا شعر بيش از ايني هست كه مي شنويم...؟...(آخه كلا اين آهنگ خيلي كوتاه هست و فقط سه دقيقه هست...)

افشین مقدم:متنی را که من به علیرضا افکاری برای ساخت این ترانه پیشنهاد کردم همینی هست که می شنوید اما متن اصلی یک بند اضافه بر این داشت که پیش خودم احساس کردم این بند برای اجرا مناسب نیست (یه لحظه هم بدون تو واسه من زندگی پوچه / بگو وقت و نگه دارم، اگه می ری سر ِ کوچه ) که خودم حذفش کردم در مورد کوتاهی اهنگ باید بگویم نظر من و علیرضا بر این بود که ابیات غیر از ترجیع بند فقط یکبار خوانده شوند به همین خاطر است که  مسیجهای بیشماری دریافت کرده ایم که گفته اند روز ی صدها بار این ترانه را گوش می دهند چون دوست ندارند زود تمام شود ولی زود تمام میشود و ترغیب می شوند که دوباره گوش کنند که به هیچ وجه خسته کننده نیست.

حامد:آيا اين ترانه براي ملودي عليرضا افكاري سروده شده بود يا اينكه ملودي اين اثر بعد از خلق شدن ترانه همدم از طرف آهنگساز بر روي اون گذاشته شد؟

افشین مقدم:ملودی بروی ترانه من ساخته شد.

حامد:چطور شد كه اين ترانه سر از لس آنجلس درآورد و معين شد خواننده اين اثر؟

افشین مقدم:وقتی علیرضا طبق روال کاری آهنگ و تنظیم را به صورت اتود برایم فرستاد که تصمیم بگیریم به چه خواننده ای این اثررا واگذار کنیم دوستان خواننده ای بودند که با قیمت بسیار بالایی تقریبا دوبرابر قیمتی که این آهنگ به معین واگذار شد تمایل به اجرای اینکار داشتند اما از آنجایی که این ترانه بعد از ترانه الکی (از نظر تاریخ سرایش) یکی از بهترین ترانه های عاشقانه من بود دوست داشتم اتفاق ترانه الکی را با ان تکرار کنم به هر حال هم من هم علیرضا سعی کردیم تعمق کنیم و وسوسه پیشنهادات مالی دوستان نشویم و در نهایت با یک تصمیم مشترک هر دو به این تتیجه رسیدیم که این ترانه برازنده صدای معین هست و من به دلیل ارتباط بسیار خوبی که با معین داشتم موزیک را برای معین ایمیل کردم و همان روز معین جواب داد که در تورنتو هستم و برف سنگینی امده و تو در ترانه ات گفتی : قشنگه ردپای عشق بیا بی چتر زیر برف ...! و چند روز بعد در اولین تماسی تلفنی  بغضش عاشقانه ترک برداشت و با من درد دل کرد و گفت بی نهایت این اثر را دوست می دارد و می خواهد اجرایش کند البته ابتدا قرار بود این ترانه برای روز ولنتاین منتشر شود و هدیه ای باشد به دختر پسرهای ایرانی برای روز عشق ولی در نهایت اواخر اسفند وارد بازار شد

افشین مقدم:زیبا تر از ان چیزی شد که فکر می کردم علیرضا افکاری برای این اهنگ زحمت زیادی کشید این آهنگ در ابتدا در گام سل نوشته شد معین پیشنهاد کرد نیم پرده بالاتر برایش بفرستیم که  علیرضا افکاری این آهنگ را در دو گام دیگر هم فرستاد یعنی سل دیز و لا که در نهایت در گام لا اجرا شد یعنی معین در گامهای مختلف خواند و بهترین را به اتفاق انتخاب کردیم در مورد خوانندگی معین روی این ترانه باید بگویم سنگ تمام گذاشت بارها به استودیو رفت و وبا تکنیک منحصر به فردی که در صدایش دارد با لحنها و تحریرهای متفاوتی این ترانه را اجرا می کرد و برای ما می فرستاد جالب است بدانید آهنگسازها اصولا دوست دارند همان چیزی را که نوشته اند و همان تحریری را که خود لحاظ کرده اند را خواننده اجرا کند معین در اجرای این آهنگ بدون اینکه ملودی عوض شود با ظرافت خاصی تقطیعها را به هم ریخت و با تحریرهای خلاقانه اش نه تنها مثل بسیاری از خوانندگان از بار ملودی کم نکرد بلکه چیزی هم به ارزشهای این ملودی زیبا اضافه نمود قبل از اینکه این آهنگ را به معین پیشنهاد کنیم عده ای از دوستان می گفتند مناسب معین نیست چون جنس ملودی و سرعت و حرکتی که دران به نوعی خاص وجود دارد فرصت تحریرزدن را از صداهای اینچنینی سلب می کند اما استثنایی مثل معین در کمترین فرصتی که ملودی به او می داد مدرن ترن تحریرهایی که تا کنون از او سراغ نداشتیم را می زد و این اثر را به یکی از جاودانه های من و علیرضا افکاری تبدیل کرد.

حامد:يه سوال حاشيه اي...من توي وبلاگتون خوندم كه گفته بوديد من هيچ كدوم از كارهايي كه به بزرگان دادم رو مجاني ندادم و بابتشون پول دريافت كردم...مگه نبايد پولي بابت اثرتون دريافت مي كرديد؟...و اينكه مگه ترانه سراهاي ديگه اي هستن كه كار مجاني به خواننده هاي معروف بدن؟(استفهام انكاري!!!)

افشین مقدم:متاسفانه اکثرا با ترانه الکی افشین مقدم را شناختند در حالی که من از سال 78 کار حرفه ای را شروع کردم و وارد مارکت ایران شدم واولین کارم سال 80 از صدا وسیما پخش شد و تقریبا در داخل کشور با بهترینها کار کردم یعنی ترانه سرایی نیستم که ظرفیت سازی در من شکل نگرفته باشد و سیاست گذاریهای حرفه ای را بلد نباشم ولی به علت دوپاره شدن وضعیت موسیقی درداخل و خارج از کشور حرفه ایهای داخل بابت همکاری با خارج نشینان ممنوع الکار می شوند و من چون به صورت تیمی در داخل با علیرضا عصار و وفواد حجازی کار می کردم احساس می کردم صلاح نیست با خوانند ه های خارج از کشور همکاری کنم اما به علت کندی سرعت تولید در داخل و محدویتهای سانسور برای اجرای بعضی از ترانه هایم تصمیم گرفتم فعالیتم را با خوانند گان خارج از کشور گسترش دهم خب در شرایطی که حرفه ایها که در داخل مارکت ایران اسم و رسمی دارند و ترانه هایشان قیمت دارد به خاطر ترس از ممنوع الکاری خیلی جسته گریخته و به ندرت با خارج نشینان همکاری می کردند راه برای غیر حرفه ایها باز می شد یعنی کسانی که در داخل مارکت ایران اسم و رسمی ندارند! این افراد در 90 درصد موارد کسانی هستند که فقط دوست دارند ترانه هایشان اجرا شود به نوعی خاک نخورده های ترانه سرایی هستند که از آب گل آلود و کم کاری حرفه ایها سود می جویند و به همین خاطر برایشان خیلی ارزشمند است که ترانه هایشان به هر قیمتی که شده حتی مجانی فقط اجرا شود وقتی ترانه سرای غیر حرفه ای و بی قیمت در تولیدات خوانندگان درجه دو یا سه شرکت می کند و پولی بابتش دریافت نمی کند خود به خود فضا را مسموم می کند از ادبیات صحبت کردن گرفته تا پرزنت کردن خود و ترانه همه و همه به صورت کاملا ناشیانه و مبتدی صورت می گیرد، وقتی رفتارت به عنوان یک ترانه سرا غیر حرفه ای باشد مورد استثمار قرار می گیری و در یک رابطه تهاتری ترانه می دهی که پول دریافت نکنی در عوض شهرت کاذب یپدا کنی ...! این تعامل دوطرفه بین غیر حرفه ایهای اینور و غیرحرفه ای های  آنطرف (از این جهت گفتم غیر حرفه ایهای انطرف چون اعتقاد دارم یک هنرمند حرفه ای هیچوقت حق کسی را نمی خورد )بازار را خراب می کند و ممکن است اهنگسازها و خوانندگان خارج از کشور اسیر این توهم شوند که تمام ترانه سرایانی که از داخل ایران ترانه صادر می کنند مجانی هستند خدا می داند چه قدر سیاست گذاری از طرف من صورت گرفته تا این فضای مسموم را از بین ببرم و بتوانم سربلند ترانه بسرایم و حقم را بگیرم من جز در یک مورد که حقم را پرداخت نکردند دستمزد تمام ترانه هایم را با اعتماد به نفس کامل و قیمت پیشنهادی خودم به طور تمام و کمال دریافت نموده ام آن یک مورد هم هیچ وقت به روی آن خواننده نیاوردم که حقم را بده ...! می خواستم ببینم خودش مطرح می کند یا خیر ؟ که متاسفانه هیچ وقت مطرح نکرد و دیگر امکان ندارد یا این خواننده همکاری کنم و حتی ممکن است یک روزی مصاحبه کنم و اسمش را هم ذکر کنم ...!

حامد:در مورد متن ترانه من انتقاد چنداني در محافل ترانه نشنيدم...فقط در برخي محافل يه كمي به عبارت خود آزاري... ايراد گرفته بودن و گفته بودن كه اين واژه در قياس با لطافت و احساس كل كار يه كمي ضمخت به نظر مي رسه...نظرتون چيه؟

افشین مقدم: معین پیشنهاد اولش این بود که اسم ترانه را خودآزاری بگذاریم ...! یعنی یک خواننده پاپ سنتی تا این حد با این واژ ه مدرن ارتباط برقرار کرد که می خواست اسم ترانه را خودآزاری بگذارد این روزها دیگر در مورد من اپیدمی شده هر جا اسم من پای ترانه ای باشد به یک چیزی گیر می دهند و ایراد می گیرند ترانه یعنی بیرون ریختن احساسات درونی ، ترانه روزمره گی زندگی و عینیت و واقعیتی است که لمس می کنیم هر ترانه سرایی غیر از من بود امکان نداشت از واژ ه ی خودآزاری برای خواننده ای مثل معین استفاده کند اما انقدر تازه بود و جسارت داشتم که ترجیع بند شد و معین زیبا این واژ ه را ادا کرده است از طرفی واژ ه خودازاری در زبان گفتار بسیار کاربرد دارد وتر انه هم از زبان گفتار تبعیت می کند به قول فروغ فرخ زاد مهجورترین واژه ها نباید به خاطر دلایل اینچنینی کنار گذاشته  شوند چه برسد به این واژ ه که خیلی مورد استفاده قرار می گیرد ، خودآزاری نقطه عطفی در این ترانه شد که تا کنون در ترانه ای به کار گرفته نشده بود این احساس از همینجا به مخاطب دست داده چون بسیار جدید بود و مثل یک شوک در قافیه به مخاطب ضربه وارد می کرد مثل ترانه خدا باماست مصرع خدا با ما نشسته چای می نوشه به خاطر مدرنیزه بی حد و حصرش برای مخاطب تعجب آور بود چون تا کنون در ترانه ای چنین چیزی را نشنیده بود احساس می کنم باید ترکیبها و واژه های جدید را به ترانه تزریق کرد و مفاهیم جدید خلق کرد.

افشین مقدم:سبک این ترانه عینی است ،ترانه عینی ترانه ای است که بی واسطه با مخاطب صحبت می کند یعنی ، حس امیزی و ترکیب سازی ، استعاره و مجازو سایر فنون شاعری در این سبک از ترانه جایی ندارند یا خیلی به ندرت استفاده می شوند که به نوعی سبک و استایل من در ترانه سرایی است.

حامد:يه سوال كلي در مورد ترانه هاي امروزي:  آقای مقدم  عزیز,به نظر جنابعالی که  جز ترانه سراهای آینده دار این مرزوبوم هستید,آیا الان مناسب تر نیست که کمی فضای ترانه ها,از مقوله عشق و عاشقی صرف,به سمت بیان سایر احساسات و مسائل زندگی حرکت کنه؟(چون نوعی به اشباع رسیدگی در این فضا دیده میشه و به نسبت خلایی در موضوع های دیگه برای شعر) و در ادامه این سوال رو دارم که به نظر شما شاعران ما کم شعر "غیر عاشقانه" می سرایند یا خوانندگان ما هستند که شعر غیر عاشقانه کم "انتخاب می کنند"؟

افشین مقدم:بارها گفته ام که ترانه برخلاف شعر یک هنر مستقل نیست یک هنر وابسته است ،ترانه اجتماعی سروده می شود اما این روزها خوانندگان جسارت خواندن ندارند و آهنگسازها جسارت ساختن ،من ترانه های اجتماعی زیادی دارم که اسیر دفترم هستند البته خواننده و آهنگساز هم چون به خوبی می داند که این ژانر از ترانه به هیچ وجه از مرکز موسیقی مجوز نمی گیرد به سمت تولید ترانه های اجتماعی نمی روند چون اصولا ترانه های اجتماعی انتقادی هستند و از فضای منفی جامعه و روابط انسانی صحبت می کنند در صدد هستم ژانری از ترانه اجتماعی را با موضوعات مثبت کار کنم که نوعدوستی و عشق اجتماعی و انگیزه های بودن وخوب زیستن را به مخاطب منتقل کند.

حامد:و يك سوال مهم ديگه اينكه:آقاي مقدم...خود شما به عنوان يك ترانه سرا اگر در هنگام سرودن يك ترانه بر سر دوراهي احساس يا تكنيك قرار بگيريد كدوم رو انتخاب مي كنيد؟...منظورم اينه كه شايد جايي بخواهيد از بين دو كلمه يكي رو انتخاب كنيد كه يكي احساس قشنگتري به كار ميده و ديگري اگرچه از لحاظ تكنيك هاي ترانه سرايي عالي هست اما اون احساس مد نظر شما رو نسبت به كلمه ديگه نداره...انتخابتون چي خواهد بود؟...مي دونيد اين سوال رو بيشتر در اين مورد سرودم كه به نوعي فكر مي كنم كه نسل جديد ترانه سرايان ما بيشتر احساس رو مد نظر قرار ميدن و از طرف نسل قديمي و با تجربه ترانه سرايان كه به تكنيك خيلي معتقدند گاهي اوقات مورد نقد قرار مي گيرن...اين موضوع به خصوص در مورد خوانندگان پر طرفداري كه قبلا با ترانه سرايان قديم و بزرگ معروف شده اند و در آلبومهاي جديدشون با ترانه سرايان جوان كار كرده اند نمود داشته...مثلا آلبوم طلوع معين در برخي موارد از لحاظ ترانه سرايي و ايرادهاي تكنيكي در بعضي ترانه ها از طرف برخي مورد انتقاد قرار گرفت...يا آلبوم اخير ابي ...نظر شما چيه؟